Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;
Συχνά δάσκαλοι και γονείς παραπέμπουν μαθητές για μαθησιακή αξιολόγηση συνήθως λόγω χαμηλής σχολικής επίδοσης για μαθητές δημοτικού ή σχολικής ετοιμότητας για μαθητές νηπιαγωγείου. Ποια είναι τα σημάδια που προειδοποιούν ότι ο μαθητής χρήζει παρέμβασης, παρόλο που υπάρχει επαρκής νοητικό δυναμικό και κατάλληλη εκπαίδευση;
Τα χαρακτηριστικά των μαθησιακών δυσκολιών ποικίλλουν από άτομο σε άτομο.
Κοινά στοιχεία που μπορεί να δείχνουν ότι ο μαθητής μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες ενδέχεται να είναι τα ακόλουθα:
- δυσκολία με την ανάγνωση και/ή τη γραφή,
- προβλήματα με μαθηματικές δεξιότητες,
- δυσκολίες στη μνήμη,
- προβλήματα διατήρησης της προσοχής,
- δυσκολία στο να ακολουθεί οδηγίες
- φτωχή ικανότητα συντονισμού,
- δυσκολία με έννοιες που σχετίζονται με τον χρόνο,
- πρόβλημα στην οργάνωση.
Παράλληλα, ένα παιδί με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί επίσης να επιδεικνύει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
- παρορμητική συμπεριφορά,
- ακατάλληλη ανταπόκριση σε σχολικές ή κοινωνικές περιστάσεις
- δυσκολία συγκέντρωσης στο έργο (εύκολη απόσπαση της προσοχής),
- αδυναμία εύρεσης του κατάλληλου τρόπου για να εκφράσουν κάτι,
- μη συνεπής σχολική απόδοση,
- ανώριμος τρόπος ομιλίας,
- δυσκολία στην καλή ακρόαση
- προβλήματα αντιμετώπισης νέων καταστάσεων στη ζωή τους
- προβλήματα στην κατανόηση λέξεων ή εννοιών.
Τα παραπάνω από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να καθορίσουν το αν ένα άτομο έχει μαθησιακές δυσκολίες. Μια επαγγελματική αξιολόγηση είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Κάθε μαθησιακή δυσκολία έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τις δικές της ενδείξεις όπως αναφέρονται παρακάτω.
Αναγνωστικές δυσκολίες
- Υπερβολικά αργή ανάγνωση,
- μονότονος αναγνωστικός ρυθμός,
- δυσκολία στην ανάγνωση χειρόγραφης γραφής, ακόμη κι αν είναι δική τους
- συντόμευση λέξεων (π.χ. τρέχω-τρέχοντας),
- αντικατάσταση λέξεων που μοιάζουν φωνητικά πχ. (δένω αντί μένω)
- αντικατάσταση λέξεων που μπορεί να μη σχετίζεται ούτε με το νόημα ούτε με το σχήμα της λέξης
- περιορισμένο οπτικό λεξιλόγιο (αυτόματη αναγνώριση λέξεων π.χ είναι)
Ορθογραφικές δυσκολίες
- Δυσκολία στην αναπαραγωγή της ακουστικής μορφής
- Δυσκολία στον χωρισμό λέξεων
- Δυσκολία στην απομνημόνευση του κατάλληλου γραφήματος
- Δυσκολία στην κατανόηση γραμματικών κανόνων
- Γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες, αλλά δεν μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν
- Δυσκολία στις ομόηχες λέξεις (π.χ βάζω-βάζο)
Προβλήματα προφορικού λόγου
- Καθυστέρηση στον προφορικό λόγο
- παρόμοια λάθη κατά τη διάρκεια στον προφορικό λόγο και τον γραπτό λόγο
- περίπου 50% των δυσλεξικών παρουσιάζουν προβλήματα με τον προφορικό λόγο.
Προβλήματα πρωταρχικά προσοχής/συγκέντρωσης
- Μικρή διάρκεια προσοχής
- εύκολη απόσπαση προσοχής
- υπερκινητικότητα
- αυθορμητισμός
Προβλήματα βραχυπρόθεσμης μνήμης/ακολουθίας
- Συγκράτηση οδηγιών,
- απαγγελία ποιημάτων ή τραγουδιών,
- συγκράτηση μαθηματικών πινάκων
- αποστήθιση,
- διάκριση δεξί-αριστερό,
- παρακολούθηση (λεκτικών) οδηγιών
Δευτερεύοντα ψυχολογικά προβλήματα
- Ψυχολογικά προβλήματα που προκύπτουν από σχολική αποτυχία,
- υπερευαισθησία στην κριτική,
- χαμηλή αυτοεικόνα & αυτοεκτίμηση & αυτοπεποίθηση
- μη επιβράβευση για την επιτυχία
- εύκολη παραίτηση.
Προβλήματα ακολουθίας
- Πιο αργός ρυθμός εκμάθησης αυτοματοποιημένης εφαρμογής ποικίλων δραστηριοτήτων ακολουθίας (π.χ. το να φορέσει τα ρούχα του, να δέσει τα κορδόνια)
- αντιστροφές: γραμμάτων του αλφάβητου και αριθμών (3-ε), ημερών της εβδομάδας μηνών του έτους, γραμμάτων μέσα σε συλλαβές, συλλαβών μέσα σε λέξεις, λέξεων μέσα σε μια πρόταση (σύνταξη)
- ιδιαίτερα υπάρχει έλλειμμα στην ανάκληση της αντίστροφης σειράς των παραπάνω δραστηριοτήτων (π.χ. να ανακαλέσει τους μήνες αντίστροφα)
- αποδιοργάνωση.
Προβλήματα συντονισμού
- Προβλήματα σε συντονισμένες/συγχρονισμένες δραστηριότητες,
- προβλήματα στη διατήρηση ενός ρυθμού (χορός, παρέλαση, τραγούδι).
Επομένως είναι απαραίτητο να διερευνηθούν διαγνωστικά οι ειδικές εκπαιδευτικές, κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες του παιδιού, προκειμένου να αποφασιστούν τα ακόλουθα αν το παιδί χρειάζεται παρέμβαση, για πόσο καιρό και με ποια μέσα. Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα από τη συνολική παρέμβαση είναι η έγκαιρη διάγνωση και η παροχή συστηματικής βοήθειας.
Ελπίδα Σέρβου
Ειδικός Παιδαγωγός – Φιλόλογος
MA Special Educational Needs
Βιβλιογραφία
Τζιβινίκου, Σ. (2015). Μαθησιακές Δυσκολίες- Διδακτικές Παρεμβάσεις
Παντελιάδου Σ. & Μπότσας Γ. (2007). Μαθησιακές Δυσκολίες: Βασικές έννοιες και χαρακτηριστικά Τεύχος Α΄, Θεσσαλονίκη:Γράφημα
Βογινδρούκας Γ. & Γρηγοριάδου Ε. (2000) Μαθησιακές Δυσκολίες – Δυσορθογραφία. Θέματα Ειδικής Αγωγής
Πόρποδας, Δ. Κ. (1981). Δυσλεξία : η ειδική διαταραχή στη μάθηση του γραπτού λόγου : ψυχολογική θεώρηση. Αθήνα: Μορφωτική
Καταχώρηση Μηνύματος