Η έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς συνήθως είναι συναρπαστική για τα περισσότερα παιδιά. Παράλληλα όμως προκαλεί και έντονο άγχος. Ακόμα και τα παιδιά που είναι συνηθισμένα σε αυτή την διαδικασία και αποχωρίζονται με ευκολία τους γονείς τους, τις πρώτες μέρες του σχολείου φαίνονται περισσότερο αγχωμένα από ότι συνήθως. Και για τους γονείς όμως δεν είναι εύκολη διαδικασία. Το να αφήνεις ένα παιδί που κλαίει και διαμαρτύρεται στο σχολείο είναι πραγματικός άθλος.
Η έναρξη του σχολείου μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τα παιδιά που βρίσκονται σε ένα μεταβατικό στάδιο, όπως η εισαγωγή στην προσχολική αγωγή ή η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό. Μπορεί επίσης να επιφέρει άγχος μια αλλαγή στην καθημερινότητα του παιδιού, όπως ο αποχωρισμός από έναν καλό φίλο ή ένας καινούριος δάσκαλος.
Η αποχή από το σχολείο τους καλοκαιρινούς μήνες στην χώρα μας είναι ένα αρκετά μεγάλο διάστημα και τα παιδιά συνηθίζουν σε μια νέα ρουτίνα. Επίσης για κάποια παιδιά το περιβάλλον του σπιτιού τους παρέχει μια ασφάλεια που ίσως στο σχολείο δεν την νιώθουν λόγω συνθηκών όπως ο σχολικός εκφοβισμός, η έλλειψη φίλων, οι μαθησιακές δυσκολίες, η ελλιπής υποστήριξη από το σχολικό πλαίσιο, το άγχος των εξετάσεων αλλά και άλλες αρνητικές εμπειρίες που μπορεί να έχει ένα παιδί στο σχολείο.
Σημάδια σχολικού άγχους
Ενώ κάποια παιδιά έχουν την ικανότητα να επικοινωνήσουν το άγχος τους για την έναρξη της σχολικής χρονιάς, άλλα δείχνουν την δυσκολία τους με πιο έμμεσους τρόπους, μέσω της συμπεριφοράς.
Κάποια από τα σημάδια αυτά είναι η έντονη προσκόλληση στους γονείς, κεφαλαλγίες και στομαχόπονοι χωρίς ιατρικά αίτια, αλλαγές στον ύπνο και στην διατροφή, άρνηση για το σχολείο, κλάμα, ευερεθιστότητα, θυμός και δυσκολίες στην συγκέντρωση.
Για τα περισσότερα παιδιά, οι ανησυχίες για τη νέα σχολική χρονιά θα υποχωρήσουν σύντομα και οι αγχώδεις συμπεριφορές θα είναι παροδικές. Ο στόχος των γονέων είναι να μην ενισχύουν το άγχος των παιδιών και να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο υποστηρικτικοί.
Τρόποι αντιμετώπισης σχολικού άγχους
Προετοιμάστε το παιδί για την μετάβαση στο σχολείο. Ιδιαίτερα ένα παιδί που μεταβαίνει σε μια νέα σχολική βαθμίδα, είναι βοηθητικό να γνωρίζει το περιβάλλον του σχολείου, πως είναι ο χώρος, τι θα συναντήσει εκεί όταν πάει και ποια θα είναι η καθημερινότητα του από εδώ και πέρα. Έτσι προετοιμάστε το για την ρουτίνα που θα έχει, με ποιόν θα πηγαίνει στο σχολείο και ποιος θα τον παίρνει, εάν είναι παιδί μικρότερης ηλικίας, ποιος θα είναι ο δάσκαλός του, τι εξωσχολικές δραστηριότητες θα έχει μετά το σχολείο αλλά και τι περιμένουν οι άλλοι από εκείνο να κάνει. Τα παιδιά έχουν πλούσια φαντασία και κάτι που εμάς μας φαίνεται παράλογο, για τα παιδιά μπορεί να είναι απόλυτα λογικό, γι’ αυτό είναι καλό να γνωρίζουν τι τα περιμένει με λεπτομέρειες.
Επικοινωνήστε με το παιδί σας. Προσπαθήστε να μιλήσετε ανοιχτά με το παιδί σας για ότι το προβληματίζει. Η ενεργητική ακρόαση, το ενδιαφέρον και η ενσυναίσθηση είναι πολύ βοηθητικά για μια γόνιμη κουβέντα με το παιδί σας. Είναι σημαντικό να καταλάβει πως μπορεί να μοιραστεί μαζί σας τις ανησυχίες του χωρίς αυτές να υποβιβαστούν με φράσεις όπως «όλοι πήγαμε σχολείο και δεν αγχωθήκαμε, δεν είναι τίποτα, μην φοβάσαι, γιατί κάνεις έτσι». Δεν χρειάζεται να δώσετε πάντα μια λύση στο παιδί αρκεί να είστε ενήμεροι για το τι το δυσκολεύει. Επίσης, δώστε του να καταλάβει πως οτιδήποτε νιώθει είναι φυσιολογικό και δεν είναι το μοναδικό που νιώθει έτσι. Βοηθήστε το να επανασυνδεθεί με συμμαθητές του πριν την έναρξη του σχολείου ώστε να νιώθει περισσότεροι οικεία την πρώτη μέρα. Τέλος, θυμίστε του πως θα ξεπεράσει αυτές τις δυσκολίες και φέρτε του παραδείγματα από παλαιότερες φορές που ξεπέρασε το άγχος και τους φόβους του.
Εάν το παιδί συνεχίζει να παρουσιάζει άγχος και άρνηση για το σχολείο θα ήταν καλό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε την κατάσταση με βάση τις ανάγκες του παιδιού. Είναι πολύ σημαντικό, όσο και αν επιμένει το παιδί, να μην χάσει το σχολείο του λόγω του άγχους που παρουσιάζει. Διότι όσο περισσότερο απουσιάζει ένα παιδί από το σχολείο, τόσο πιο δύσκολο είναι να επιστρέψει στην ρουτίνα που είχε πριν. Επιπλέον με το να του επιτρέπουμε να μένει σπίτι θα καταλάβει πως ο τρόπος αντιμετώπισης στρεσογόνων καταστάσεων είναι η αποφυγή και όχι η ενεργή αντιμετώπισή τους.
Το σχολικό άγχος συνήθως δεν επηρεάζει μόνο το παιδί αλλά ολόκληρη την οικογένεια. Γι’ αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν μια δυσκολία του συστήματος της οικογένειας, με συνεργασία και αποδοχή και όχι σαν μια δυσκολία που βιώνει μόνο το παιδί.
Πηγές:
Dockett S, Perry B.(2001) Starting School: Effective Transitions.
Κανδαράκης Α.(2007). Ιδιοσυγκρασία και σχολική προσαρμογή. Εκδόσεις: gutenberg
Δήμητρα Γεωργακοπούλου
Ψυχολόγος