Μέσα σε μια δύσκολη κοινωνική, πολιτική και οικονομική πραγματικότητα το σχολείο και η πρώτη επαφή των παιδιών με αυτό αποτελεί για τους γονείς μια ακόμα πηγή άγχους.
Η έναρξη της σχολικής χρονιάς ειδικά για τους περισσότερο άπειρους, δηλαδή για τους μαθητές της πρώτης τάξης του δημοτικού, είναι μια ημέρα σημαντική και σίγουρα αξιομνημόνευτη σε όλη τη διάρκεια της μετέπειτα ζωής τους. Όσο όμως και αν το κατανοούμε αυτό, είναι σημαντικό να εντοπίσουμε και να εστιάσουμε περισσότερο τόσο στο τι σημαίνει για ένα παιδί η πρώτη επαφή με τις σχολικές υποχρεώσεις όσο και στο πως ο γονέας αλλά και ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να συμπεριφερθεί απέναντι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα της οικογένειας.
Η είσοδος στο σχολείο είναι μια από τις πρώτες και σημαντικές αλλαγές που αντιμετωπίζει το παιδί στη ζωή του. Απομακρύνεται από τη βολή του σπιτιού, από τις καθημερινές του συνήθειες και από το συνεχές παιχνίδι. Είναι αναγκασμένο να μπει ξαφνικά σε ένα ξένο περιβάλλον με συνεχείς απαιτήσεις και αυστηρά όρια που μπαίνουν πάντα με συστηματικό τρόπο. Σημαντικά θέματα καλείται να χειριστεί και να αντιμετωπίσει καθημερινά, τα οποία το δυσκολεύουν και χρειάζεται να κατέχει δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να τα χειριστεί με αποτελεσματικότητα. Μερικά από αυτά είναι η σχέση με τον εκπαιδευτικό, οι σχολικές υποχρεώσεις απέναντι στα μαθήματα, η σχέση του με τα άλλα παιδιά της τάξης αλλά και η χρήση της τουαλέτας.
Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και έχει το δικό του τρόπο για να προσαρμοστεί σε αυτή την νέα πραγματικότητα, καθώς και το δικό του χρόνο για να αφομοιώσει όλες τις αλλαγές της καθημερινότητά του. Επομένως αντιδράσεις όπως δειλία, απροσεξία, ανυπακοή και άγχος, όταν δεν εμφανίζονται για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε μεγάλη ένταση, δεν θα πρέπει να ανησυχούν υπερβολικά τους γονείς, ειδικά όσους έχουν παιδιά που πηγαίνουν στη πρώτη τάξη του δημοτικού, καθώς σε μεγάλο βαθμό είναι αναμενόμενες και φυσιολογικές.
Από την άλλη υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες που μπορούν να δυσκολέψουν τη προσαρμογή ενός παιδιού στο σχολείο όπως η στάση των γονέων απέναντι στη μάθηση, πόσο σημαντικό είναι δηλαδή γι’ αυτούς να έχει μια καλή σχέση το παιδί τους με το σχολείο. Οι φιλοδοξίες και τα όνειρα που έχουν κάνει για τα παιδιά τους, τα μεγαλύτερα αδέλφια και ο ρόλος τους στην οικογένεια αλλά και η δυνατότητα παροχής ενός κατάλληλου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο το παιδί θα έχει τον απαιτούμενο χώρο για να μελετήσει τα μαθήματά του.
Για τους περισσότερους γονείς, το διάβασμα των μαθημάτων και η καλή επίδοση στο σχολείο αποτελεί μια βασική πηγή ανησυχίαςμέσα στη καθημερινότητά τους. Πολλές φορές όμως αυτή η ανησυχίαμπορεί να τους οδηγήσει σε λάθη και να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα.
Αρχικά θα πρέπει με σαφήνεια να γίνει ένας διαχωρισμός στο μυαλό των γονιών μεταξύ μέσου και σκοπού: Το διάβασμα των μαθημάτων στο σπίτι είναι απλώς το μέσον για να επιτευχθεί ένας σκοπός. Ο σκοπός όμως είναι αυτό που θα πρέπει να κινητοποιεί τα παιδιά προς τη μελέτη. Θα πρέπει τα παιδιά να αποκτήσουν κίνητρο για τη γνώση και να γνωρίζουν τη χρησιμότητα της μελέτης. Διαφορετικάπαρατηρείται συχνά το φαινόμενo τα παιδιά να διαβάζουν τα μαθήματά τους μόνο για να ικανοποιήσουν τους γονείς, να έχουν καλή σχέση μαζί τους και να αποκτήσουν τις αμοιβές που μπορεί να τους έχουν υποσχεθεί οι γονείς ως αντάλλαγμα για τους καλούς βαθμούς. Αυτές οι αμοιβές μπορεί βραχυπρόθεσμα να επιτυγχάνουν το σκοπό τους, αλλά μακροπρόθεσμα χάνεται το νόημά τους αν δεν υπάρχει ουσιαστικό κίνητρο για τη μάθηση και έτσι μετατρέπεται απλώς σε μια συναλλαγή μεταξύ γονέα και παιδιού.
Ένα ακόμα κρίσιμο θέμα είναι η ανάμιξη του γονέα στη προετοιμασία των μαθημάτων στο σπίτι. Το παιδί θα πρέπει να γνωρίζει τις αλλαγές που θα υπάρξουν στη ζωή του και τις υποχρεώσεις που θα έχει σε σχέση με τα μαθήματά μετά την είσοδό του στο δημοτικό σχολείο. Η μελέτη των μαθημάτων είναι δική του δουλειά με τη καθοδήγηση φυσικά του εκπαιδευτικού.
Ο γονέας δεν θα ήταν καλό να αναμιγνύεται σε αυτό για διάφορους λόγους. Αρχικά γιατί αυτό το θέμα είναι δουλειά του εκπαιδευτικού που διδάσκει το παιδί. Ο εκπαιδευτικός έχει τις γνώσεις και μπορεί να μεταφέρει στο παιδί τον τρόπο με τον οποίο θα διαβάζει, τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσει και πως θα τις αντιμετωπίσει.
Ακόμα όμως και αν ο γονιός είτε είναι ο ίδιος εκπαιδευτικός είτε έχει γνώσεις πάνω στα γνωστικά αντικείμενα του σχολείου δεν θα ήταν χρήσιμο να εμπλέκεται στη μελέτη του παιδιού στο σπίτι, καθώς έτσι ο ρόλος του ως γονέας αλλοτριώνεται και μπερδεύεται με αυτόν του εκπαιδευτικού.
Έχει παρατηρηθεί ότι αρκετοί γονείς όταν είναι μαζί με τα παιδιά τους ασχολούνται κυρίως με τα μαθήματα του σχολείου, το διάβασμα και τις επιδόσεις τους με αποτέλεσμα να χάνουν ποιοτικό χρόνο που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν με άλλο τρόπο μαζί με τα παιδιά τους, για παράδειγμα συζητώντας ή κάνοντας μαζί μια δραστηριότητα που δεν έχει άμεση αλλά έμμεση σχέση με το σχολείο. Η συνεχής απασχόληση με τα μαθήματα έχει φανεί πως δημιουργεί προβλήματα στη σχέση γονέα παιδιού, καθώς ο γονέας χάνει το ρόλο του συχνά μέσα σε αυτό, γίνεται επικριτικός και το παιδί συχνά νιώθει πως η καλή σχέση με τους γονείς του εξαρτάται από την επίδοσή του στο σχολείο.
Ο ρόλος του γονέα είναι έτσι και αλλιώς πολύ σημαντικός και η δουλειά που έχει να κάνει με το παιδί του είναι δύσκολη και απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Δεν χρειάζεται λοιπόν να φορτωθεί και με το ρόλο του εκπαιδευτικού, που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση με το παιδί του. Θα βοηθήσει αν παραμείνει υποστηρικτικός, επιβλέποντας, όπου χρειάζεται, και πάντα σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό.
Το σχολείο είναι ένας χώρος που εκτός από τη γνώση θα προσφέρει στο παιδί εμπειρίες, οριοθέτηση, θα συμβάλει στη κοινωνικοποίηση του και θα το συνοδέψει στην ανάπτυξή του μέχρι την ενηλικίωση. Θα αποτελέσει το δεύτερο σπίτι του τα πιο κρίσιμα χρόνια της ζωής του και θα γίνει το μέρος που θα το βοηθήσει να ανακαλύψει τα όνειρα και τις επιθυμίες του. Γονείς και εκπαιδευτικοί λοιπόν σε απόλυτη αρμονία ας προσπαθήσουν να γίνουν συνοδοιπόροι σε αυτή τη προσπάθεια, που ειδικά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε γίνεται ακόμα πιο δύσκολη, και ας βοηθήσουν το παιδί να αναγνωρίσει και να εκτιμήσει τα οφέλη της γνώσης αποκτώντας στόχους και κίνητρα.
Κατερίνα Κ. Κοροβήλου
Ψυχολόγος
Καταχώρηση Μηνύματος