«Μαμά αυτός ο κύριος … » Δυστυχώς, πολλοί γονείς έχουν έρθει κατά καιρούς αντιμέτωποι με τις διστακτικές αποκαλύψεις των παιδιών τους, οι οποίες υποδηλώνουν σεξουαλική παρενόχληση, μια από τις πιο επαίσχυντες πράξη που μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί.

Τι πρέπει να κάνουμε αν το παιδί μας, μας εκμυστηρευτεί κάτι τέτοιο;

Προτού μιλήσουμε γι’ αυτό, είναι σημαντικό να δούμε το ζήτημα γενικότερα.

Τι είναι η σεξουαλική παρενόχληση – κακοποίηση;

Σεξουαλική παρενόχληση – κακοποίηση είναι η οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενηλίκου με ένα παιδί με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του ενηλίκου, ο οποίος έχει πάντα την αποκλειστική ευθύνη καθώς τα παιδιά δεν είναι δυνατόν να συγκατατεθούν σε οποιαδήποτε τέτοια ενέργεια.

Εδώ θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα εξής:

Τα παιδιά δε γνωρίζουν από μόνα τους ότι η αποπλάνησή τους από έναν ενήλικο είναι μια πράξη συναισθηματικά και ηθικά απαράδεκτη καθώς και νομικά απαγορευμένη. Είναι κάτι για το οποίο οι γονείς πρέπει να τους μιλήσουν και να τα ενημερώσουν.

Οι γονείς οφείλουν να ενημερώσουν τα παιδιά τους ότι το σώμα τους, τους ανήκει και ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να τα αγγίζει εάν δεν το επιθυμούν, όπως, επίσης, ούτε να τους ζητά εκείνα να τον αγγίξουν ή να τον χαϊδέψουν. Πρέπει τα παιδιά να κατανοήσουν ότι το ερωτικό παιχνίδι και η οποιασδήποτε μορφής σεξουαλική επαφή ενός παιδιού με έναν ενήλικο είναι ανεπίτρεπτη και επιβλαβής για τα ίδια.

Πολύ σημαντικό είναι όλα τα παραπάνω να αντανακλώνται και στο κλίμα που υπάρχει μέσα στο σπίτι, καθώς οι γονείς θα πρέπει πρώτα οι ίδιοι να έχουν δείξει με το παράδειγμά τους τι σημαίνει σέβομαι το σώμα μου. Αυτό, για να το αντιληφθούν και τα παιδιά, σημαίνει ότι οι γονείς δεν θα πρέπει να κυκλοφορούν γυμνοί μπροστά στα παιδιά τους και ιδιαίτερα όταν τα παιδιά τους μεγαλώσουν και μπουν στην εφηβεία. Επίσης, είναι σημαντικό να μην εμφανίζονται γυμνοί ο ένας μπροστά στον άλλο, ο γονέας και το παιδί του αντίθετου φύλου. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα παιδιά μας έχουν το δικαίωμα να αναζητούν τον ιδιωτικό τους χώρο όταν θέλουν να αλλάξουν τα ρούχα τους και να τα διευκολύνουμε λέγοντάς τους ότι έχουν δικαίωμα να κλίνουν την πόρτα του δωματίου τους για να ντυθούν.

ΠΟΛΛΕΣ πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που ζουν σε οικογένειες με σαφή όρια ως προς τη σεξουαλικότητα, είναι λιγότερο πιθανό να αφεθούν να πέσουν θύματα αποπλάνησης από ενήλικες.

Ωστόσο, επειδή ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός, είναι φρόνιμο το παιδί να γνωρίζει ότι εκεί έξω κυκλοφορούν κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι επειδή είναι ψυχικά άρρωστοι επιδιώκουν να συνευρίσκονται σεξουαλικά με παιδιά, και ό,τι αν τους συμβεί ποτέ να τα πλησιάσει κάποιος ενήλικος με αυτές τις προθέσεις, πρέπει να αρνηθούν με πολύ αυστηρό τρόπο και να το εκμυστηρευτούν αμέσως στους γονείς τους. Είναι βέβαιο ότι παιδιά που είναι σχετικά ενημερωμένα, είναι και πιο ικανά στο να αποφύγουν τη σεξουαλική αποπλάνηση.

Αν, παρόλα αυτά, το παιδί μας πέσει θύμα σεξουαλικής αποπλάνησης ή κακοποίησης, τι πρέπει να κάνουμε;

Η σεξουαλική αποπλάνηση – παρενόχληση – κακοποίηση είναι έναγεγονός πάντοτε πολύ δυσάρεστο για το παιδί, καθώς δεν μπορεί να το διαχειριστεί ψυχολογικά και συναισθηματικά.

Ένα παιδί που έχει πέσει θύμα βρίσκεται σε ταραχή και πιθανώς να εμφανίσει τα συμπτώματα της απομόνωσης (π.χ. να κλίνεται στο δωμάτιό του), της κοινωνικής απόσυρσης (π.χ. να μην παίζει με τους συμμαθητές του ενώ πριν έπαιζε), να δείχνειασυνήθιστα φοβισμένο, να εμφανίσει διαταραχές στον ύπνο (π.χ. να βλέπει εφιάλτες), διαταραχές στο φαγητό (π.χ. ξαφνικά να μην τρώει), διάσπαση προσοχής,αδυναμία συγκέντρωσης, να εκδηλώνει ασυνήθιστους σωματικούς πόνους (σωματικοποίηση του άγχους) καθώς και ασυνήθιστο για το χαρακτήρα του άγχος αποχωρισμού από τους γονείς του.

Οι γονείς στις περισσότερες των περιπτώσεων στην αρχή εμφανίζουν μια άρνηση του γεγονότος και αδυναμία διαχείρισης της κατάστασης εξαιτίας του υπερβολικού άγχους και του εξαιρετικά δυσάρεστου και στενάχωρου γι’ αυτούς προβλήματος. Ερωτήματα όπως: «τι ακριβώς συνέβη;», «μήπως δεν πρόσεχα αρκετά το παιδί μου;» κ.α. κατακλύζουν το μυαλό των γονέων. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να κάμπτουν αυτές τις προσωπικές τους αντιστάσεις και να επιδιώκουν να συζητήσουν ανοιχτά το θέμα με το παιδί τους.

Το να μιλήσει το παιδί ή ο έφηβος σε οικεία του πρόσωπα γι’ αυτό που του έχει συμβεί, να φέρει στο φως το βαρύ για εκείνο μυστικό, είναι ο μόνος τρόπος, αφενός για να απενοχοποιηθεί και αφετέρου να αποτραπεί ο κίνδυνος το γεγονός αυτό να μείνει μέσα του ως κάτιτραυματικό με συνέπειες για την ψυχική του υγεία.

Αν το παιδί δε μιλήσει γι’ αυτό που του συνέβη, μακροπρόθεσμα, μπορεί να του δημιουργήσει ψυχολογικά και σεξουαλικά προβλήματα στην ενήλικη ζωή του όπως: απουσία ερωτικής επιθυμίας, φόβο για την ερωτική σχέση, ψυχρότητα και ανοργασμικότητα (κυρίως στη γυναίκα). Ενώ αν η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία είναι κατ’ εξακολούθηση, οι διαταραχές που μπορεί να προκληθούν είναι μεγαλύτερες και σοβαρότερες (όπως π.χ. πλήρης αναστολή της ερωτικής επιθυμίας, τάση για συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων, επιλογή κακοποιητικού ερωτικού συντρόφου κ.α.)

Επειδή είναι φανερό, λοιπόν, το πόσο μεγάλη σημασία έχει το να εκμυστηρευτεί ένα παιδί σε έναν ενήλικα μια τέτοια εμπειρία,ο γονέας οφείλει να ανοίξει οδούς επικοινωνίας, να διερευνήσει με ψυχραιμία τι έγινε, να έχει προετοιμαστεί ώστε να ελέγξει το θυμό του και την αγωνία του, να απενοχοποιήσει το παιδί γι’ αυτό που συνέβη, να επιβραβεύσει το παιδί του για το οποιοδήποτε μέτρο κατάφερε να πάρει προκειμένου να προστατέψει τον εαυτό του. Τέλος οφείλει να το επιβραβεύσει για το γεγονός ότι κατάφερε να μιλήσει για κάτι τόσο δύσκολο και οδυνηρό γι’ αυτό.

Ολοκληρώνοντας το άρθρο μας, θα λέγαμε ότι είναι σημαντικό η οικογένεια που θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα τόσο τραυματικό γεγονός για το παιδί, να μην διστάσει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό και να ζητήσει βοήθεια. Σε πρώτη φάση θα ήταν χρήσιμο να επισκεφτούν έναν παιδίατρο ή παθολόγο και σε δεύτερη κάποιον παιδοψυχολόγο ή παιδοψυχίατρο έτσι ώστε να διερευνηθεί η συναισθηματική επίδραση του γεγονότος στο παιδί.

Ευχόμαστε να μην συμβεί ποτέ. Αλλά εάν συμβεί … μην αφήσουμε το παιδί μας αβοήθητο μπροστά στο φόβο του να μην στιγματιστούμε ως οικογένεια.

Κωστόπουλος Παναγιώτης
Ψυχολόγος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Επιστημονικός διευθυντής εταιρείας
Αμφιάραος Παιδί & Οικογένεια Ε.Π.Ε.