Τι είναι η ψυχική ανθεκτικότητα;
Ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να μπορούμε να διαχειριζόμαστε και να αντέχουμε χωρίς να καταρρέουμε οτιδήποτε μας τυχαίνει στην ζωή μας.
Για να αντιληφθούμε ποιο είναι το επίπεδο ανθεκτικότητας του παιδιού μας μπορούμε να παρατηρήσουμε την αντίδρασή του όταν συμβαίνει κάτι διαφορετικό από ότι συνήθως, όταν αγχώνεται ή όταν τρομάζει, πως δηλαδή διαχειρίζεται την κατάσταση.
Ο όρος «ψυχική ανθεκτικότητα» δεν σημαίνει πως κάποια παιδιά αναπτύσσουν κάποιου είδους «ανοσία» ή ότι είναι «άτρωτα» ή «ανίκητα» ή ότι μένουν ανεπηρέαστα από το στρες, αλλά εστιάζεται στα παιδιά που παρά τους κινδύνους και τις επαπειλητικές συνθήκες και αντιξοότητες που αντιμετώπισαν, διέθεταν εκείνες τις δεξιότητες που τα κατέστησαν ικανά να «αντισταθούν», να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να εξελιχθούν σε υγιή, παραγωγικά, επαρκή άτομα.
Πως όμως ενισχύουμε την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών;
Ενισχύουμε την μεταξύ μας σχέση
Εάν τα παιδιά γνωρίζουν πως οι γονείς θα είναι δίπλα τους ψύχραιμοι ό,τι και αν συμβεί, χτίζουν αυτοπεποίθηση και μιμούνται τους γονείς στο πως αντιδράνε στις δυσκολίες που προκύπτουν.
Μιλάμε για την αποτυχία
Η αποτυχία είναι μέρος της ζωής και δεν μπορούμε να την αποφύγουμε. Είναι σημαντικό για το παιδί να καταλάβει πως όλοι δοκιμάζουμε και αποτυγχάνουμε. Έτσι η αποτυχία είναι ένα μάθημα και μια ευκαιρία για να ξανά προσπαθήσει, χωρίς να εγκαταλείπει εύκολα τους στόχους του.
Μιλάμε για τις συνέπειες
Είναι σημαντικό για το παιδί να μάθει να αντιμετωπίζει τις συνέπειες των πράξεων του. Εάν οι γονείς λαμβάνουμε όλες τις αποφάσεις, τα παιδιά μπορούν να έχουν την αίσθηση ότι αυτό που κάνουν ή αισθάνονται, δεν έχει σημασία. Καθώς το παιδί κάνει περισσότερες επιλογές, θα γίνει σοφότερο, πιο σίγουρο και ικανό να διαχειριστεί και να μάθει από τις αποτυχίες.
Σε γενικές γραμμές, η ψυχική ανθεκτικότητα καθορίζεται από την παρουσία παραγόντων επικινδυνότητας (δύσκολες και αντίξοες καταστάσεις) σε συνδυασμό με θετικές δυνάμεις που συμβάλλουν στην προσαρμογή και στην επάρκεια του ατόμου.
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που βοηθάνε τα παιδιά να αναπτύξουν ψυχική ανθεκτικότητα είναι ένα υγιές και υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από απουσία παραμέλησης, φροντίδα και θαλπωρή.
Η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών δεν είναι εύκολο εγχείρημα, όμως είναι απαραίτητο για να μεγαλώσουν ανεξάρτητοι και ψυχικά υγιείς ενήλικες.
Βιβλιογραφία
Πετρογιάννης, Κ. (2011). Η Ψυχική Ανθεκτικότητα υπό το πρίσμα της οικοσυστημικήςπροσέγγισης. Στο Ε. Παπάνης, Π. Γιαβρίμης, & Β. Αγνή (Επιμ.), Έρευνα και εκπαιδευτικήπράξη στην ειδική αγωγή (σ. 437-467). Σιδέρης
Χατζηχρήστου, Χ. (2015). Πρόληψη και προαγωγή της ψυχικής υγείας στο σχολείο και στην οικογένεια. Εκδ. Gutenberg.
Γεωργακοπούλου Δήμητρα
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια