Επιλόχειος Κατάθλιψη

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη;

Ο όρος «επιλόχειος κατάθλιψη» αναφέρεται στην εμφάνιση κατάθλιψης στη μητέρα μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Θα την εμφανίσει μία στις δέκα μητέρες (περίπου) και είναι μία από τις πιο συχνές επιπλοκές, οι οποίες ακολουθούν τον τοκετό. Επειδή, ωστόσο, δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό για μία μητέρα να μην είναι πλημμυρισμένη από ευχάριστα συναισθήματα μετά τη γέννηση του παιδιού της, πολλές μητέρες υποφέρουν σιωπηλά. Η επιλόχειος κατάθλιψη συνήθως εκδηλώνεται εντός ενός μηνός από τον τοκετό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί μέχρι και 6 μήνες μετά από αυτόν. Η αιτιολογία της επιλόχειου κατάθλιψης δεν είναι γνωστή και διερευνάται μία ποικιλία παραγόντων, από ορμονικούς μέχρι και περιβαλλοντικούς.

Συμπτώματα

Συχνά συμπτώματα της επιλόχειου κατάθλιψης είναι:

• η «πεσμένη» διάθεση ολόκληρη την ημέρα ή για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας,
• η αδυναμία της μητέρας να ευχαριστηθεί με οτιδήποτε,
• η απώλεια του ενδιαφέροντός για τον εαυτό της και το μωρό της,
• η συχνή τάση για κλάμα,
• η συνεχής αίσθηση εκνευρισμού, συναισθήματα ενοχής, απόρριψης ή ανεπάρκειας και η αδυναμία συγκέντρωσης (π.χ. η μητέρα ξεχνάει ή χάνει πράγματα).
• Άλλα συμπτώματα είναι η μειωμένη ενεργητικότητα, οι διαταραχές στον ύπνο, η αυξημένη ή η μειωμένη όρεξη για φαγητό και η μείωση της σεξουαλικής διάθεσης. Ωστόσο, επειδή τα συμπτώματα αυτά είναι «φυσιολογικά» για μία σύντομη περίοδο αμέσως μετά τον τοκετό, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να καθοριστεί η ύπαρξη επιλόχειου κατάθλιψης ή όχι. Παρόλα αυτά, πρέπει εδώ να επισημάνουμε ότι τα παραπάνω συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα της μητέρας να εκτελέσει τις καθημερινές της δραστηριότητες.

Διάρκεια

Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιλόχειος κατάθλιψη υποχωρεί εντός ενός διαστήματος που κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες ως 2 περίπου χρόνια. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά τόσο ψυχοθεραπευτικά, όσο και μέσω φαρμακευτικής αγωγής. Είναι πολύ σημαντικό εδώ να θυμόμαστε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για μία μητέρα να υποφέρει χωρίς βοήθεια, όπως επίσης ότι και η οποιασδήποτε μορφής βοήθεια δεν είναι ντροπή.

Η επιλόχειος κατάθλιψη δεν είναι:

• Μελαγχολία (τάση για κλάμα, άμβλυνση των συναισθημάτων, αβεβαιότητα για τον εαυτό) που εμφανίζεται την τρίτη ή την τέταρτη ημέρα μετά τον τοκετό στις μισές περίπου μητέρες και σύντομα υποχωρεί.
• Λοχειακή Ψύχωση, η οποία είναι μία πολύ σοβαρή διαταραχή κατά την οποία η μητέρα έχει παραληρητικές ιδέες, π.χ. ότι το παιδί της είναι «γέννημα του Σατανά» κλπ. Η λοχειακή ψύχωση είναι σπάνια (1 στις 500 μητέρες) και εμφανίζεται συνήθως μερικές ημέρες μετά τον τοκετό.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε κάποια μητέρα που πάσχει από επιλόχειο κατάθλιψη;

• Υπομονή και κατανόηση. Πρέπει να μπαίνουμε στη θέση της συζύγου – μητέρας και να την καταλαβαίνουμε ώστε να υπάρχει συνεννόηση.
• Χρειάζεται μεγαλύτερο ενδιαφέρον από το σύζυγο προς την σύντροφο – μητέρα. Να της δείχνει και να της υπενθυμίζει πόσο πολύ την αγαπά!
• Το πιο σημαντικό είναι να την κάνουμε να νιώθει σημαντική ακόμα και με μικρά πράγματα μέσα από την καθημερινότητα. Αυτό το έχουν πολύ ανάγκη οι γυναίκες σε αυτή την φάση. Για παράδειγμα αν φτιάξει ένα φαγητό μπορούμε να της πούμε «Ποπο τι ωραίο που το έκανες! Μπράβο σου!». Σε πράγματα πολύ απλά καθημερινά που δεν θα έδινε σημασία, να την κάνουμε να αισθανθεί ότι προσφέρει πάρα πολλά πράγματα.
• Χρειάζεται μία μικρή προσαρμογή του προγράμματός του μπαμπά βάση των νέων δεδομένων, δηλαδή του ερχομού του παιδιού στο σπίτι ώστε να συμμετέχει ενεργά μέσα στη νέα αυτή πραγματικότητα. Για παράδειγμα να σηκωθεί το βράδυ όταν το παιδί κλαίει, να βοηθήσει στην διαδικασία του φαγητού, στην αλλαγή της πάνας, να κάνει μπάνιο το παιδί κλπ. Απλά και καθημερινά πραγματάκια!
• Να προσπαθούμε να ξεκουράζουμε τη μητέρα με οποιονδήποτε τρόπο μπορούμε. Να της δίνουμε, για παράδειγμα, περισσότερο χρόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας να κοιμηθεί.
• Καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό – ψυχολόγο ούτως ώστε να γνωρίζουμε πως να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση και να μην δρούμε μόνο βάση ενστίκτου. Όπως και η ίδια η μητέρα θα πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευτεί ψυχολόγο.
• Τέλος η μητέρα έχει ανάγκη από συντροφιά και ως εκ τούτου δεν πρέπει να την αφήνουμε πολλές ώρες μόνη της. Όσο νιώθει ότι έχει κοντά της δικούς της ανθρώπους, δεν θα την τρομάζει τίποτα!

Ολοκληρώνοντας, είναι ίσως σημαντικό να αναφέρουμε ότι δεν πρόκειται για μία διαταραχή που οφείλεται στο γεγονός ότι η εκάστοτε γυναίκα που γέννησε και έπαθε επιλόχειο κατάθλιψη, είναι μια προβληματική ή ακόμα χειρότερα μια «κακή μητέρα». Γενικότερα δεν είναι κάτι για το οποίο ευθύνεται η ίδια η μητέρα. Αποτελεί απλώς μία ανεπιθύμητη επιπλοκή του τοκετού, η οποία με την κατάλληλη βοήθεια μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Κωστόπουλος Παναγιώτης

Ψυχολόγος
Υποψήφιος Διδάκτωρ Παν/μίου Αθηνών
Επιστημονικός Διευθυντής εταιρείας
Αμφιάραος Παιδί & Οικογένεια Ε.Π.Ε.