Θέλεις να γίνουμε φίλοι ή φίλες;
Ερώτηση που όλοι έχουμε κάνει, νιώσει ή που δεχτήκαμε και σίγουρα δεν ξεχνάμε την χαρά της κατάφασης και την θλίψη της άρνησης στην παιδική ψυχή μας.
Τα νήπια, τα παιδιά και οι έφηβοι αντιλαμβάνονται διαφορετικά το συναίσθημα της φιλίας. Η πρώτη επαφή ξεκινάει κατά την νηπιακή ηλικία όπου το νήπιο θα έρθει σε κοινωνία με άλλα παιδάκια, επικοινωνώντας με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Σε αυτήν την φάση, αρκεί να έχει το άλλο παιδί ωραία και εντυπωσιακά παιχνίδια, να είναι πρόθυμο να τα μοιραστεί (για να αναπτυχθεί ένα είδος φιλίας έστω και αν πρόκειται για μισή ώρα κοινού παιχνιδιού). Μετέπειτα, στο δημοτικό ξεκινά μια διαδικασία επιλογής της παρέας με βάση την κοινωνικότητα, την ικανότητα επιβολής, την αυτοπεποίθηση, τον χαρακτήρα, ακόμα και τις παντός είδους δεξιότητες. Όσον αφορά την εφηβεία, πλέον η σύναψη φιλικών σχέσεων γίνεται πιο περίπλοκη.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε την σπουδαιότητα της φιλίας στην ομαλή ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Παιδιά που έχουν ξεκινήσει να έχουν φίλους από νωρίς τείνουν να έχουν μεταγενέστεραμεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, σωστότερη αντίληψη των κοινωνικών σχέσεων, καλύτερη επίδοση στις μαθησιακές τους δραστηριότητες, καθώς και πιο ήπιο χαρακτήρα. Αντιθέτως, παιδιά που έχουν βιώσει την απομόνωση και την αποξένωση, συχνά αισθάνονται μοναξιά, απογοήτευση, αίσθημα ανικανότητας, ζήλεια κ.α.
Από πού θα μάθει το παιδί να δημιουργεί σχέσεις και να τις διαχειρίζεται;
Μα φυσικά από τον γονέα. Εμείς θα διδάξουμε πρακτικά και θεωρητικά το παιδί.
Πως μπορεί να γίνει αυτό; Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλέςπου θα μας βοηθήσουν να φτάσουμε στον παραπάνω στόχο:
- Καταρχήν εξηγούμε όσο πιο κατανοητά γίνεται και αναλόγως την ηλικία του παιδιού τον όρο φιλία, ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις όταν ξεκινάει το παιδί μια φιλική σχέση. Είναι η καλύτερη αφορμή για να διδάξουμε στο παιδί έννοιες όπως, η κατανόηση, η συντροφικότητα, η παραχώρηση, η αγάπη, η αποδοχή, καθώς και ο σεβασμός του διαφορετικού.
- Δίνουμε αφορμές στα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν πηγαίνοντάς τα στις κούνιες στον παιδότοπο, ή καλώντας παιδάκια στο σπίτι, μαθαίνοντας κάποιο ομαδικό άθλημα και παράλληλα δίνοντάς τους μια σχετική ελευθερία.
- Είμαστε συνεχείς παρατηρητές των παιδιών και του πώς συμπεριφέρονται κατά την διάρκεια της «χαράς» και του παιχνιδιού, ώστε αργότερα να μπορέσουμε να συζητήσουμε κάποια αρνητικά στοιχεία που ενδεχομένως παρατηρήσαμε. Παράλληλα, προσέχουμε και τον χαρακτήρα των παιδιών που συναναστρέφεται το παιδί μας διότι λανθασμένες επιλογές φιλίας σε αυτήν την ηλικία ίσως οδηγήσουν σε προβληματική εφηβεία.
- Εκτός από παρατηρητές πρέπει να είμαστε και πολύ καλοί ακροατές. Να μάθουμε να δίνουμε σημασία στα παράπονά τους, στις δυσκολίες τους, σε ό,τι επιθυμούν να μας εκμυστηρευτούν. Το παιδί χρειάζεται να μας νιώθει συνοδοιπόρους και συμπαραστάτες στα πρώτα βήματα ανεξαρτητοποίησης τους. Κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται με την απαιτούμενη διάκριση και υπευθυνότητα. Να παρεμβαίνουμε όπου κρίνουμε αναγκαίο αλλά και να αποσυρόμαστε όπου αυτό χρειάζεται.
- Επιβραβεύουμε κάθε προσπάθεια του παιδιού να είναι κοινωνικό καινα μοιράζεται τα πράγματά του. Αυτό το κεφάλαιο είναι αρκετά δύσκολο. Όταν μπορέσει το παιδί και αποβάλλει την κτητικότητά του, αυτό, δηλαδή, που ακούμε συχνά «δικό μου είναι», έχει κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα.
- Λειτουργούμε παραδειγματικά έχοντας και εμείς φίλους, συζητώντας μαζί τους και εκπέμποντας μια όμορφη ατμόσφαιρα. Αυτό θα ποτίσει με θετικά συναισθήματα το παιδί και θα θέλει να δοκιμάσει και αυτό.
- Κρατάμε συνεχή επαφή με τον/την εκπαιδευτικό του παιδιού μας-αν πηγαίνει σχολείο- και ζητάμε την συμβουλή του αν κρίνουμε ότι υπάρχει κάποιο ζήτημα.
- Αν διακρίνουμε σοβαρή μορφή απομόνωσης καλό θα είναι να εμπιστευτούμε το παιδί μας σε κάποιον ειδικό προκειμένου να αποφευχθούν ψυχολογικές μεταγενέστερες ανισορροπίες.
Η ανάπτυξη καλών και σταθερών φιλικών σχέσεων στην πρώτη παιδική ηλικία, αποτελεί ένα σημαντικό στάδιο στα πλαίσια της γενικότερης προσπάθειας για κοινωνικοποίηση του παιδιού μας, κάτι που θα το βοηθήσει αργότερα και σε όλες τις υπόλοιπες διαπροσωπικές του σχέσεις. Ως εκ τούτου, ως γονείς οφείλουμε να λειτουργήσουμε υποστηρικτικά απέναντι στο παιδί μας και να του δείξουμε το δρόμο για μια επιτυχημένη και υγιή κοινωνικοποίηση.
Ευτυχία Γαβαθά
Θεολόγος Πανεπιστημίου Αθηνών
Καταχώρηση Μηνύματος