Η ανάγνωση είναι μια απαραίτητη δεξιότητα για να κατανοήσουμε τον γραπτό λόγο. Αποτελεί μια σύνθετη ικανότητα καθώς χρειάζεται πολλές επιμέρους δεξιότητες ώστε να είμαστε σε ένα επαρκές υψηλό επίπεδο. Μια από αυτές είναι η αναγνωστική ευχέρεια.
Όταν αναφερόμαστε στην αναγνωστική ευχέρεια ορίζουμε την γρήγορη και αυτοματοποιημένη ανάγνωση. Όταν τα παιδιά διαβάζουν γρήγορα και εύστοχα, πετυχαίνουν πέρα από μια πολύ καλή αναγνωστική εικόνα, να κατανοήσουν καλύτερα το ό,τι διαβάζουν. Η διαδικασία της ευχέρειας έχει συγκεκριμένα στάδια:
- Αρχικά, πρέπει να είναι αυτόματη η αναγνώριση των γραμμάτων-συλλαβών- λέξεων και η ταχεία ανάσυρσή τους από τη λεξιλογική μνήμη του ατόμου.
- Έπειτα, δημιουργούνται ομάδες λέξεων που σχετίζονται μορφολογικά μεταξύ τους και επεξεργάζονται με την ίδια ταχύτητα αποδοτικά στη εκφορά της ανάγνωσης.
- Τέλος, η ανάγνωση αποκτά ακρίβεια, η αποκωδικοποίηση γίνεται χωρίς κόπο και ο ρυθμός ταχύτητας έχει ορθή ροή με αποτέλεσμα το παιδί να εστιάζει στην κατανόηση αυτού που διαβάζει.
Για να μπορέσει το παιδί να αυτοματοποιήσει τις λέξεις και να διαβάζει ταχύτερα σε μία μεγαλόφωνη ανάγνωση, χρειάζεται συχνές επαναλήψεις, τριβή και εμπλουτισμό σχετικά με το λεξιλόγιό του και θετική ανατροφοδότηση ώστε να ενισχυθούν τα κίνητρα του. Επιπλέον, μπορούμε να εφαρμόσουμε παρεμβάσεις/ ασκήσεις ώστε να τον βοηθήσουμε να διαβάζει με καλύτερη ευχέρεια.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί να αναπτύξει την αναγνωστική του ευχέρεια;
Αρχικά, χρειάζεται ένας αναγνώστης καλού επιπέδου, είτε ενήλικας (εκπαιδευτικός/ γονέας) είτε ανήλικος (συμμαθητής/ φίλος/ αδερφός), ο οποίος θα είναι δίπλα στο παιδί που προσπαθεί μέσω διδακτικών πρακτικών να ενισχύσει την ευχέρεια του. Για να πετύχουν οι πρακτικές αυτές είναι αναγκαίο να υπάρχει υποστήριξη και ανατροφοδότηση σχετικά με την αναγνωστική δεξιότητα του παιδιού. Παρακάτω ακολουθούν τρεις πρακτικές αναγνωστικής ευχέρειας για την βελτίωσης αυτής.
Ανάγνωση με ηχώ
Σε πρώτη φάση, ο έμπειρος αναγνώστης διαβάζει δυνατά μία-μία σειρά από το κείμενο και το παιδί επαναλαμβάνει δυνατά με την ίδια συχνότητα τη κάθε σειρά που διάβασε προηγουμένως ο έμπειρος αναγνώστης. Έπειτα, γίνεται η αντίστροφη διαδικασία, δηλαδή διαβάζει το παιδί και ο έμπειρος αναγνώστης επαναλαμβάνει, ώστε να επιτευχθεί ο ρυθμός, η ροή και το χρώμα της ανάγνωσης. Έτσι, η ροή ανάγνωσης του κειμένου από τον έμπειρο αναγνώστη λειτουργεί ως πρότυπο απέναντι στο παιδί, το οποίο εξασκείται στη αναγνωστική ευχέρεια.
- Ανάγνωση με εναλλαγή
Σε αυτή την πρακτική, ο έμπειρος αναγνώστης και το παιδί διαβάζουν εναλλάξ τις σειρές του κειμένου (π.χ. έμπειρος αναγνώστης 1η, 3η, 5η σειρά και το παιδί 2η, 4η, 6η σειρά). Μετά οι σειρές αντιστρέφονται και οι συμμετέχοντες διαβάζουν τις σειρές που δεν διάβαζαν πριν. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί νιώθει πιο άνετα και ξεκούραστα απέναντι στη διαδικασία και μπορεί να μιμηθεί τον τρόπο ανάγνωσης του έμπειρου αναγνώστη ώστε να βελτιώσει τις αναγνωστικές του δεξιότητες.
- Επαναληπτική ανάγνωση με χρόνο
Η πρακτική της επανάληψης είναι ευρέως γνωστή: το παιδί διαβάζει το κείμενο φωναχτά αρκετές φορές. Όμως, στη συγκεκριμένη πρακτική ακολουθούνται συγκεκριμένα στάδια: α) το παιδί διαβάζει μια φορά από μέσα του το κείμενο, β) διαβάζει πρώτη φορά δυνατά και καταμετράται ο χρόνος ανάγνωσης με κλεψύδρα ή χρονόμετρο, γ) επαναλαμβάνει την ανάγνωση 2-3 φορές ακόμα με τη χρήση του χρόνου, δ) συγκρίνουμε τους χρόνους αναγνώσεων. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η ακρίβεια και η ταχύτητα της ανάγνωσης του παιδιού.
Νάντια Λυμπεροπούλου
Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής, M.Ed
Σχετική βιβλιογραφία
- Clemens, Ν.Η., Simmons, D., Simmons, L.E., Wang, H. & Kwok, O. (2017). The Prevalence of Reading Fluency and Vocabulary Difficulties among Adolescents Struggling with Reading Comprehension. Journal of Psychoeducational Assessment, 35, 785-798.
- Hudson, R. (2011). Fluency problems: When, why, and how to Intervene. In O’Connor, R.E. & Vadasy, P.F. (Eds.) Handbook of Reading interventions. New York, NY: The Guilford Press.